O TYM JAK… ROZWIJA SIĘ MOWA DZIECKA
Pierwsze słowa naszego dziecka są zawsze dla nas miłą oraz oczekiwaną niespodzianką, a zarazem wielkim świętem w rodzinie. Jednak mało, kto wie, że nasza pociecha w momencie wypowiedzenia swojego pierwszego “mama” lub “tata” nie jest na początku drogi w procesie rozwoju mowy, a pokonało już jego sporą część.
Cała „zabawa” z nauką mowy rozpoczyna się, kiedy to wykształcają się narządy mowy u dziecka, a zarazem, kiedy odbiera pierwsze dźwięki z otoczenia (np. głos mamy, muzykę). Warto już wtedy mówić do dziecka, głaszcząc jednocześnie brzuch. Będzie to na pewno przyjemne dla obu stron.
Następne etapy rozwoju mowy, wraz z czasem ich pojawienia się oraz krótką charakterystyką przedstawiono w poniższej tabelce:
| LP. | NAZWA OKRESU | WIEK DZIECKA | STAN ROZWOJU MOWY |
| 1. | melodii | 0 – 1 r. ż. | – koło 3 miesiąca życia dziecko zaczyna głużyć, czyli wydawać nieokreślone, przypadkowe dźwięki, – koło 6 miesiąca życia dziecka pojawia się powtarzanie przez dziecko dźwięków usłyszanych w otoczeniu, tzw. gaworzenie. |
| 2. | wyrazu | 1 – 2 r. ż. | – dziecko uczy się wymawiać samogłoski: a, o, e, i, u, y, – dziecko uczy się wymawiać spółgłoski: p, b, t, d, m, n, oraz zmiękczone pi, bi, mi, – pojawiają się pierwsze wyrazy (mama, tata, baba) powstające wyłącznie z opanowanych głosek. |
| 3. | zdania | 2 – 3 r. ż. | – dziecko uczy się nowych samogłosek: ą oraz ę, – dziecko uczy się nowych spółgłosek: w, f, l, k, g, ch, j, ł, zmiękczone: wi, fi, li, ki, gi, oraz ś, ź, ć, dź, – pod koniec tego okresu mogą pojawić sie głoski: s, z, c, dz, – dziecko zaczyna posługiwać się prostymi zdaniami, a tworząc wyrazy posługuje się wszystkimi poznanymi głoskami, często zastępując zbyt trudne, łatwiejszymi. |
| 4. | swoistej mowy dziecięcej | 3 – 6/7 r. ż. | – na przełomie 4/5 roku życia pojawiają się głoski: sz, ż, cz, dz oraz r – dziecko opanowało wszystkie głoski języka polskiego, może je jeszcze mylić, albo znacznie upraszczać, ale mowa powinna być zrozumiała, a dziecko powinno wiedzieć, jak wymawia się poprawnie poszczególne wyrazy. |
ODNOŚNIE TABELKI UWAG KILKA
– wyszczególnione w tabelce etapy rozwoju mowy są charakterystyczne dla większości dzieci, szacuje się, że półroczne odstępstwo od normy nie jest jeszcze powodem do zmartwień, choć powinno zwrócić naszą uwagę i spowodować baczniejszą obserwację rozwoju mowy dziecka
– głużą wszystkie dzieci, nawet te z głębokim uszkodzeniem słuchu, gaworzenie pojawia się tylko u dzieci słyszących, bądź z lekkim uszkodzeniem słuchu
– dziecko jest tylko w odpowiednim momencie gotowe do wymówienia określonej głoski, dlatego nie wymagajmy od dwulatka, aby wymawiał poprawnie: „sok”, „samolot”, „zabawka”, gdyż ma jeszcze pełne prawo wymawiać: „śok”, „śamolot”, „źabawka”
– podobnie nie wymagajmy od trzylatka, aby wymawiał poprawnie: „szal”, „czapka”, gdyż w tym wieku może jeszcze mówić: „sal”, „capka” albo nawet „śal”, „ćapka”,
– dziecko uczy się mowy poprzez naśladowanie, dlatego też skuteczniejszą metodą będzie dyskretne poprawienie określonego wyrazu p, niż poprawianie otwarcie; nikt nie lubi być poprawiany, więc, zamiast mówić do dziecka: „nie mów ‚ciekolada’ tylko ‚czekolada’” powiedzmy: „masz rację, czekolada (np) leży na stole”
– jak już wcześniej wspomniano, u dziecka w wieku od 2 do 3 lat, wadą wymowy nie jest zastępowanie głosek: sz, ż, cz, dz, oraz głosek: s, z, c, dz, następującymi głoskami: ś, ź, ć, dż;
– jednak, jeśli dziecko wymawiając którąkolwiek z głosek, wysuwa język między zęby, już w tym wieku możemy mówić o wadzie wymowy, którą należy poddać terapii, zanim zostanie utrwalona.
PIERWSZE SŁOWA NASZEGO DZIECKA TO NAJCZĘŚCIEJ:
– LUDZIE: mama, tata, dzidzia, imię dziecka oraz domowników, pan, pani oraz zaimek osobowy: ja,
– PRZEDMIOTY: ulubione zabawki, miś, auto, piłka, kubek, lala, didi (smoczek), buty,
– CZĘŚCI CIAŁA: oko, ucho, nos, noga, ręka, buzia,
– CZYNNOŚCI: spać, dawać, myć, pić, jeść, nie ma, patrzeć,
– FORMY GRZECZNOŚCIOWE: pa pa, cześć, proszę, dziękuję.
DROGI RODZICU!! JEŚLI JESTEŚ ZANIEPOKOJONY TYM, W JAKI SPOSÓB ROZWIJA SIĘ MOWA TWOJEGO DZIECKA, ZGŁOŚ SIĘ DO LOGOPEDY. POMOŻE ON OKREŚLIĆ, CZY ROZWÓJ MOWY JEST PRAWIDŁOWY CZY ZABURZONY. W RAZIE TRUDNOŚCI PORADZI, W JAKI SPOSÓB JE PRZEZWYCIĘŻYĆ.
mgr Justyna Bonk, logopeda
