Smoczek – przyjaciel czy wróg naszego maluszka?
Zalety i wady stosowania smoczka
Warto zastanowić się nad tym, dlaczego maluszki przywiązują się do smoczków? Odpowiedź jest prosta! Ponieważ zaspokajają one naturalną potrzebę ssania niemowlęcia, dającą tym samym poczucie bezpieczeństwa i bliskości. Ssanie smoczka pomaga także wyciszyć się w trudnych momentach oraz umila zasypianie.
Z drugiej strony lekarze i logopedzi podkreślają, że długotrwałe korzystanie ze smoczka może nieść ze sobą negatywne konsekwencje dla rozwoju mowy dziecka.
Wśród nich wymienia się:
- zaburzenia zgryzowe (np. zgryz otwarty, tyłozgryz, wychylenie siekaczy),
- wady wymowy (m.in. seplenienie międzyzębowe – podczas artykulacji język znajduje się między zębami),
- obniżone napięcie mięśni twarzy i nieprawidłowa praca języka, co może być przyczyną opóźnienia rozwoju mowy oraz problemów ze spożywaniem posiłków,
- nadmierne ślinienie i zwiększone ryzyko infekcji spowodowane problemem z domykaniem warg,
- utrudnienie swobodnej komunikacji poprzez obecność smoczka w ustach dziecka.
Kiedy i jak rozstać się ze smoczkiem?
Pierwsze próby odzwyczajania od smoczka można podjąć już między 3-6 miesiącem życia niemowlęcia, ponieważ w tym okresie odruch ssania maleje. Kolejnym dobrym momentem na rezygnację ze smoczka jest okres od 8-11 miesiąca życia.
Jest to czas, w którym zanika odruch ssania i nie ma potrzeby jego sztucznego podtrzymywania. Warto podkreślić, że intensywne korzystanie ze smoczka powyżej 12. miesiąca życia zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń mowy. W literaturze logopedycznej podkreśla się, że przetrwały nawyk ssania zniechęca maluszka do gaworzenia, które stanowi istotny etap w rozwoju mowy dziecka.
Odzwyczajania od smoczka nie powinniśmy rozpoczynać w czasie choroby dziecka lub w momencie istotnych zmian w jego życiu (np. przeprowadzka, okres adaptacji w żłobku).
Sposobów na odstawienie smoczka jest kilka, jednak żaden z nich nie zapewnia gwarancji sukcesu, a każdy wymaga od nas cierpliwości i konsekwencji.
Zanim całkowicie zrezygnujemy z podawania smoczka warto redukować czas i okoliczności w których dziecko używa swojego „gumowego przyjaciela”. Jeśli podejmiemy decyzję o rezygnacji z podawania smoczka spróbujmy wytłumaczyć to naszemu maluszkowi. W tym celu można wykorzystać odpowiednią bajkę lub książeczkę (np. „Kajtuś Pożegnanie ze smoczkiem”).
W czasie oduczania od korzystania ze smoczka maluch może być płaczliwy i rozdrażniony, dlatego powinniśmy poświęcić mu więcej czasu i uwagi. Warto zorganizować dziecku atrakcyjne zabawy, szczególnie takie, które angażują paluszki, by zapobiegać wykształceniu się nawykowego ssania kciuka. Możemy zaproponować mu zabawy paluszkowe, wspólne robienie ciasteczek, lepienie z plasteliny, malowanie i wiele innych ciekawych zabaw.
Jeśli określone sytuacje np. spacery czy jazda samochodem kojarzą się dziecku ze smoczkiem można zająć jego uwagę, podając mu owoce lub chrupki, pokazując nowe zabawki, opowiadając ciekawe historie, aranżując nowe sytuacje.
Rady dotyczące smoczków
Kontrowersji na temat podawania dziecku smoczka jest wiele, jeśli jednak zdecydujemy się na ten krok, to warto jest pamiętać, by nie stał się on nieodłącznym elementem codziennych zabaw, spacerów czy snu. Starajmy się nie podawać dziecku smoczka automatycznie (np. gdy zapłacze lub ma zły nastrój).
Zanim sięgniemy po „gumowego przyjaciela” spróbujmy uspokoić maluszka przytulając go, kołysząc lub zabawiając. Warto ograniczać sytuacje oraz kontrolować czas używania smoczka, by ułatwić dziecku późniejsze rozstanie z nim. Jeśli nasze dziecko zasypia z „gumowym przyjacielem”, pamiętajmy, by zaraz po zaśnięciu wyjąć go z ust maluszka.
Kupując smoczek zwróćmy uwagę, by miał on anatomiczny kształt i rozmiar dostosowany do wieku dziecka. Podstawa smoczka powinna być szeroka, aby stymulować wargi do ssania.
Unikajmy zawieszek, czy sznurków przyczepionych do smoczka, gdyż mogą one stanowić zagrożenie dla dziecka oraz nadmiernie obciążają narządy mowy. Pamiętajmy, by dbać o higienę smoczka i regularnie go wymieniać (co około 3 miesiące).
Literatura:
- Rocławski B. (red.), Opieka logopedyczna od poczęcia, Glottispol, Gdańsk 1998.
- Rocławski B., Fedorowska W., Wardowska B., Wczesne uwarunkowania rozwoju mowy. Wywiad biologiczno-środowiskowy, Glottispol, Gdańsk 1995.
- Masztalerz A. (red.), Zarys ortopedii szczękowej i ortodoncji, PZWL, Warszawa 1981.
- Zaleski T., Opóźnienia w rozwoju mowy, PZWL, Warszawa 2002.
- Kaczan T., Śmigiel R., Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju dzieci z chorobami genetycznymi, Impuls, Kraków 2016.
Małgorzata Warzyńska
logopeda
