Agresja – czym jest i jak stawić jej czoła?
Agresja – to zachowanie skierowane przeciwko określonej osobie/ osobom lub rzeczom, przynoszące formę ataku, czyli napaści fizycznej lub słownej.
Formy agresji:
agresja słowna:
- używanie przykrych, poniżających przezwisk
- wyśmiewanie
- grożenie, straszenie
- przeklinanie
- kpiny, złośliwe uwagi
- odtrącanie od zabawy
- zachęcanie do agresji
- obmawianie, plotkowanie
agresja bezsłowna (niewerbalna)
- bicie
- kopanie
- niszczenie czyjejś własności
- reakcje mimiczne – przedrzeźnianie się
- uderzanie
- podstawianie nogi
- poszturchiwanie i inne.
Przyczyn agresji może być wiele, oto tylko niektóre z nich:
| lęk | frustracja | zagrożenie |
| strach | niezadowolenie | napięcie |
| rozczarowanie | gniew | zazdrość |
| bezsilność | niezaspokojona potrzeba samodzielności | poczucie winy |
| brak poczucia bezpieczeństwa | zniecierpliwienie | niewystarczająco bliski kontakt z rodzicami, opiekunami |
Dzieci niezwykle szybko uczą się agresywnych zachowań poprzez naśladowanie negatywnych zachowań bohaterów bajek, filmów, książek.
Badania wykazują, że
- oglądanie przemocy rzeczywiście wywołuje agresywne zachowania (Hearold, 1986),
- największy wpływ wywiera na dzieci mające skłonność do okazywania agresji (Josephson, 1987),
- większość dzieci, nawet nie przejawiających tendencji agresywnych, pod wpływem długotrwałego kontaktu z aktami przemocy w telewizji, zaczyna wykazywać nasilone tendencje agresywne (Leyens i in., 1975; Parke i in., 1977);
Ponadto agresywne zachowanie mogą być przekazywane dzieciom przez rodziców, opiekunów, grupę rówieśniczą, w której przebywa dziecko.
Dlatego:
- Nie stosujemy kar cielesnych – bijąc dzieci za agresywne zachowanie nie nauczymy ich, że nie wolno bić,
- „Klaps” to bicie. Bicie i miłość wzajemnie się wykluczają, a bijąc dzieci zabijamy w nich wrażliwość.
Błędy po stronie rodziców/ opiekunów, które mogą stanowić przyczynę agresji u dzieci
- uleganie dziecku,
- brak konsekwencji,
- częste karanie, brak nagród,
- sprzeczność postaw wychowawczych matki i ojca,
- kary cielesne.
Konstruktywne sposoby radzenia sobie z zachowaniami agresywnymi.
Uczymy dzieci bezpiecznego wyładowania emocji, organizując im aktywność ruchową, plastyczną tak, by mogły w kontrolowany sposób wyładować nadmiar energii (zajęcia sportowe – bieganie, pływanie, malowanie, rysowanie, lepienie z plasteliny, gliny, modeliny itp., darcie starych gazet itp.).
Staramy się być dla swoich dzieci pozytywnym wzorem do naśladowania,
Ustalmy jasne reguły i zasady rządzące w rodzinie i konsekwentnie ich przestrzegajmy,Konsekwentnie stosujemy nagrody za pozytywne zachowanie oraz kary za niepożądane zachowanie.
Zwracamy uwagę na przyczyny tego typu zachowań, staramy się je wyeliminować.
Chronimy dzieci przed niekorzystnym wpływem modeli agresywnego zachowania.
Uczymy dzieci relaksacji, wyciszenia – ugniatanie gumowej piłeczki lub balonika wypełnionego mąką ziemniaczaną, proponujemy muzykę relaksacyjną itp.
Zachęcamy do mówienia o swoich emocjach, nazywania ich.
oprac. Marta Modrzejewska
psycholog
